Mijn oma wist altijd precies te vertellen wat er zich afspeelde bij haar in de straat. Ik zie haar nog zitten in haar bruine leren stoel, verscholen achter de planten op de vensterbank. ‘De overbuurvrouw heeft alweer een nieuwe auto, waar betaalt ze het van,’ zei ze achterdochtig. Ik weet zeker dat oma had gesmuld van Social media, zoals facebook.
Heerlijk ongegeneerd neuzen in andermans zaken. Maar zou mijn oma zelf ook haar leven zo pontificaal op Internet hebben gezet? En wat zou ze ervan hebben gevonden dat je door de mobiele telefoon nu gewoon overal kan worden gebeld? Dat mensen zich soms zo verliezen in de wereld van hun telefoon dat ze vergeten waar en met wie ze op dat moment zijn? Mijn oma hield ontzettend van gezelligheid. Op mijn verjaarspartijtje was zij het vaak die originele spelletjes bedacht en wanneer zij een verhaal vertelde hingen alle kinderen aan haar lippen.
Laatst was ik op een kinderfeestje waar de kinderen zelf pizza mochten gaan bakken. Terwijl ik met een vriendin alles klaar zette in de keuken, zat de jarige van negen met zijn vrienden in de woonkamer. ‘Wat zijn ze stil,’ zei mijn vriendin. ‘Ze vinden het toch wel leuk?’ vroegen wij ons af. Maar toen we om de hoek van de deur keken zagen we ieder kind gebiologeerd naar hun mobieltje kijken. Tevreden speelden ze spelletjes en zaten ze te chatten met vriendjes die niet op het feestje waren. Ieder kind zat in zijn eigen geïsoleerde wereld, zo leek het. Moesten wij ons zorgen maken om dit gedrag? Hoe is het om op te groeien in een wereld die bepaald wordt door Social media?
Ik ben hierover in gesprek gegaan met twee jonge meiden. Lana (14) en Eline (17) hebben beiden de allernieuwste iPhone. Ze laten mij grappige filmpjes zien op Internet. ‘Voor mij is het de manier om contact te hebben met mijn vrienden,’ zegt Lana. ‘Voor mij ook,’ zegt Eline. ‘Maar ik denk wel heel goed na wat ik allemaal op Internet plaats en zeg, want iedereen kan het lezen.’ Ik vraag haar wat ze daar precies mee bedoelt. Vervolgens komt ze met een verhaal waar mijn mond van openvalt. Zo vertelt Eline over een meisje uit haar klas dat naaktfoto?s van zichzelf naar haar vriendje had gestuurd met haar telefoon. ‘Toen het uitging heeft haar ex de foto?s op Internet gezet!’ zegt Eline verontwaardigd. ‘Echt iedereen op school heeft ze gezien.’ Lana vertelt over een meisje dat hetzelfde overkwam, maar dan met een seksfilmpje. Het meisje was zo beschaamd dat ze naar België is verhuisd. ?Dat is alweer zes jaar geleden, dus het zal nu onderhand wel zijn verwijderd door de politie of zo,? zegt Lana. Maar wanneer we op Internet kijken blijkt het filmpje nog steeds op Youtube te staan! ?Ze is voor haar leven getekend,? zegt Eline. ?Als ze later gaat solliciteren, kan haar baas dat filmpje ook zien.’
Informatie op Internet lijkt onuitwisbaar. Pubers kunnen domme dingen doen. En deze acties kunnen dus op het Internet belanden, voor altijd. Een verhaal dat vroeger als een roddel door het dorp ging en na een week weer overwaaide, kan nu de hele wereld overgaan. En dan hebben niet alleen je klasgenoten een mening, maar de hele wereld oordeelt over je. Gelukkig hebben de ouders van Lana en van Eline hun dochters van tevoren gewaarschuwd. ‘Toen ik jonger was keken mijn ouders altijd mee wanneer ik op Internet zat,’ zegt Lana. ‘Nu houd ik zelf heel goed in de gaten wat ik op internet zet.’ Zo vloeken de meisjes bijvoorbeeld nooit op internet. Eline schudt haar hoofd: ‘Ik vind het ook heel erg dat er kinderen via Internet worden gepest. Ik vind het heel laf en gemeen van de pesters!’
Gelukkig zijn Lana en Eline nog nooit gecyberpest, zoals dat heet, maar af en toe ervaren zij al die Social media wel als een last. Eline doet soms heel lang over haar huiswerk, omdat ze steeds door haar telefoon wordt afgeleid. ‘Als ik op vakantie ga zet ik mijn mobiel expres uit, want ik word er wel eens moe van.’ Lana grinnikt: ‘Dat zou je ook tijdens je huiswerk moeten doen.’ Toch kunnen de meisjes zich bijna niet voorstellen hoe hun leven zou zijn zonder mobiel en Internet. Het leven van oma was in dat opzicht een stuk rustiger. Zij kon alleen thuis worden gebeld en hoefde zich niet constant te verantwoorden voor waar ze was. En ook zonder Internet kende zij alle roddels van het dorp.
Esther Derks @ Dubium © 2016
